ThS. Đoàn Thị Thùy Dương - IVF Tâm Anh
 
Giới thiệu
Mặc dù Tổ chức Y tế Thế giới (World Health Organization - WHO) tuyên bố đã chấm dứt tình trạng khẩn cấp toàn cầu, SARS-CoV-2 vẫn ảnh hưởng đến sức khỏe con người. Việc nới lỏng kiểm soát COVID-19 ở Trung Quốc đã làm tăng số cặp vợ chồng nhiễm bệnh trong quá trình điều trị IVF. Trước đây, nhiều nghiên cứu đã đánh giá ảnh hưởng của SARS-CoV-2 đến khả năng sinh sản nam và nữ. Kết quả cho thấy rằng COVID-19 có thể gây tổn thương tế bào tinh hoàn, làm giảm chất lượng tinh dịch, suy giảm chức năng buồng trứng và thay đổi biểu hiện gen nội mạc tử cung.
Mặc dù một số nghiên cứu không tìm thấy ảnh hưởng đáng kể đến kết quả thụ tinh ống nghiệm (vitro fertilization - IVF), những ảnh hưởng của bệnh trong giai đoạn kích thích buồng trứng vẫn chưa rõ ràng. Một số nghiên cứu báo cáo rằng tỉ lệ noãn hữu dụng giảm và chất lượng phôi kém hơn khi bệnh nhân mắc bệnh trong giai đoạn này. Tuy nhiên, hầu hết các nghiên cứu chỉ tập trung vào kết quả trong phòng thí nghiệm thay vì kết quả lâm sàng. Do đó, nghiên cứu này nhằm đánh giá tác động của SARS-CoV-2 đối với sự phát triển phôi và kết quả lâm sàng trong chu kỳ chuyển phôi tươi.
 
Phương pháp
Nghiên cứu được thực hiện trên 230 cặp vợ chồng trải qua chu kì IVF từ tháng 4 năm 2023 đến tháng 4 năm 2024. Những người tham gia được chia thành 4 nhóm dựa trên xét nghiệm acid nucleic đối với SARS-CoV-2: cả hai vợ chồng đều dương tính (n=31), vợ dương tính (n=64), chồng dương tính (n=20) và cả hai đều âm tính (n=115). Phôi được nuôi cấy và theo dõi thông qua hệ thống nuôi cấy phôi time-lapse. Phân tích hồi quy đa biến và mô hình tuyến tính tổng quát đươc thực hiện để kiểm soát các yếu tố gây nhiễu.
Kết quả
Kết quả cho thấy, so với nhóm cả hai âm tính, nhóm cả hai dương tính có tỉ lệ phôi phân chia từ 2PN (97,4 ± 7,7% so với 93,6 ± 11,5%; β = -0,04, 95% CI: -0,07– -0,01; P  = 0,014) và tỉ lệ hình thành phôi nang (85,4 ± 18,9% so với 73,0 ± 29,4%; β = -0,15, 95% CI: -0,28– -0,03; P  = 0,011) giảm đáng kể. Tuy nhiên, không phát hiện thấy sự khác biệt đáng kể về số lượng cũng như tỉ lệ trưởng thành của noãn, tỉ lệ thụ tinh 2PN, tỉ lệ phôi chất lượng tốt ngày 3 và tỉ lệ phôi nang. So với nhóm cả hai âm tính, nhóm nữ dương tính hoặc nhóm nam dương tính không có sự khác biệt đáng kể trong tất cả các thông số xét nghiệm trước và sau khi điều chỉnh.
Đối với kết quả động học hình thái phôi, nhóm cả hai dương tính có t5 (P  = 0,005), t6 (P  = 0,002), t7 (P  = 0,012), t8 (P  = 0,025), thời điểm bắt đầu phôi nén tSC (P  < 0,001), tM (P  < 0,001), bắt đầu có khoang phôi tSB (P  < 0,001), phôi nang nở rộng hoàn toàn mà màng trong suốt chưa bị mỏng tB (P  < 0,001) và phôi nang nở rộng làm màng trong suốt mỏng tEB (P  = 0,001) dài hơn đáng kể so với nhóm cả hai âm tính.  Đối với nhóm nữ dương tính, chỉ quan sát thấy sự khác biệt đáng kể ở t3 so nhóm cả hai âm tính. Không quan sát thấy sự khác biệt rõ rệt nào đối với nhóm nam dương tính trong cả phân tích thô và phân tích điều chỉnh.
Tổng cộng có 190 bệnh nhân được chuyển phôi tươi. Không có sự khác biệt về các giai đoạn phát triển của phôi, tỉ lệ sinh con sống và kết quả sơ sinh sau khi chuyển phôi tươi.
 
Bàn luận
Nghiên cứu này nhằm đánh giá tác động của nhiễm SARS-CoV-2 trong giai đoạn kích thích buồng trứng có kiểm soát (COS) đối với kết quả điều trị IVF bằng hệ thống theo dõi thời gian thực. Kết quả cho thấy nhiễm SARS-CoV-2 ở cả hai vợ chồng làm giảm tỉ lệ hợp tử 2PN và tỉ lệ hình thành phôi nang, nhưng không ảnh hưởng đến kết quả mang thai sau chuyển phôi tươi.
So với các nghiên cứu trước đây, nghiên cứu này cho thấy SARS-CoV-2 ảnh hưởng tiêu cực đến động học phát triển phôi, đặc biệt ở giai đoạn sau phân chia. Điều này có thể liên quan đến sự biểu hiện ACE2 và TMPRSS2 ở phôi hoặc phản ứng viêm toàn thân do nhiễm virus. Dù chưa có bằng chứng về sự hiện diện của RNA virus trong phôi, một số nghiên cứu trong ống nghiệm cho thấy SARS-CoV-2 có thể gây tổn thương trực tiếp cho phôi nang.
Về mặt lâm sàng, tỉ lệ mang thai không bị ảnh hưởng nếu phụ nữ không có sốt cao. Tuy nhiên, nghiên cứu này hạn chế về cỡ mẫu, biến thể virus và chỉ theo dõi kết quả chuyển phôi tươi. Do đó, cần có các nghiên cứu lớn hơn để đánh giá tác động dài hạn của SARS-CoV-2 và kết quả lâm sàng.
 
Kết luận
Nghiên cứu cho thấy nhiễm SARS-CoV-2 ở cả hai vợ chồng làm giảm tỉ lệ phân chia phôi và hình thành phôi nang nhưng không ảnh hưởng đáng kể đến kết quả mang thai sau chuyển phôi tươi. Kết quả này cung cấp thông tin quan trọng để tư vấn cho các cặp vợ chồng nhiễm bệnh khi thực hiện IVF. Cần có thêm nghiên cứu với mẫu lớn hơn để xác nhận kết luận này.
 
Nguồn: Huang, J., Liu, Y., Xia, L., Wu, H., Chen, H., Huang, Z., ... & Wu, X. (2025). Effects of SARS-CoV-2 infection during IVF treatment on embryo morphokinetics and pregnancy outcomes after fresh transfer: a prospective cohort study. Reproductive Biology and Endocrinology, 23(1), 30.

Từ khóa: COVID-19, SARS-CoV-2, Thụ tinh trong ống nghiệm, Động học phôi, Mang thai